Øystese er eit namn som granskarane har vanskar med å tyda. Truleg er det eit samansett namn der siste leddet er -vin. Øystese var namnet på skipreida i mellomalderen, og tufta etter langskipsnaustet ligg i Skipadalen mellom gardane Nes og Valland. Lengda er 35 meter, breidda 15,5 meter. Eit liknande, men mindre naust låg i Øystesevika, truleg eit gardsnaust.
Stranda i Øystese
Øystese er ei vakker bygd som er eit godt utgangspunkt for ein opplevingsrik ferie året rundt. Fjellturar, bading ute/inne, museum, fisking, bowling, golf, akvasenter, gardsvitjing med saft- og sidersamking er noko av det bygda kan by på. Kunsthuset Kabuso ligg like ved Ingebrigt Vik Museum i sentrum av Øystese. Kabuso er Hordaland fylke sin tusenårsstad. Tilknytt Kabuso ligg også Hardanger Skyspace av James Turell.
Skårsvatnet eller Gullfiskevatnet som det også vert kalla, ligg 5 km. frå Øystese på fylkesvegen til Porsmyr/Fyksesund. I vatnet finst store mengder gullvederbuk, eller såkalla gullfisk. Fisken er lett å få auga på, og vart utsett av dr. Klaus Hansen og dr. Munch Søegaard i 1914. Gullvederbuk er ein sjelden art i Europa.